REZERWAT "ROGÓŹNO  ZAMEK"  pow. Grudziądz

obiekty przyrodnicze - rezerwaty przyrody

Rezerwat "Rogóźno Zamek" utworzony został w 1974 roku na powierzchni 28,39 ha, w celu zachowania fragmentu wielogatunkowego lasu liściastego o charakterze naturalnym z udziałem brekinii oraz wyjątkowo bogatym runem. Zajmuje rozległy jar wyżłobiony w wysoczyźnie morenowej przez wody rzeki Gardęgi. Długość jaru na terenie rezerwatu wynosi około 1800 metrów, szerokość dna w dolnym biegu rzeki wynosi 150 do 200 m, głębokość 40 do 50 m. Charakteryzuje się bardzo stromymi zboczami o nachyleniu przekraczającym często 45°. Zbocza główne poprzecinane są licznymi debrami i jarami poprzecznymi. U podstawy zboczy na całej długości występują liczne wysięki wód podziemnych. Niedostępność doliny Gardęgi w dolnym jej biegu sprzyjała zachowaniu lasów o cechach naturalnych, w których występuje ponad 320 taksonów roślin. Przeważają drzewostany w wieku 100-140 lat, ale nie są rzadkością pojedyncze dęby i wiązy ponad 200-letnie. W skład rezerwatu wchodzi również odcinek rzeki Gardęgi, około 1800 metrów o powierzchni 1,50 ha. Z terenu rezerwatu opisano trzy zespoły roślinne: grąd subkontynentalny, wielogatunkowy las zboczowy,  szuwar manny mielec.
   Podzespół grądu typowego zajmuje w rezerwacie największą powierzchnię, występuje on w górnych i środkowych partiach zboczy. Warstwę drzew tworzą lipa drobnolistna, grab pospolity i dąb szypułkowy, występują też buk zwyczajny, klon pospolity, wiąz polny, wiąz górski, dąb szypułkowy, czeremcha pospolita, sosna pospolita i jarząb brekinia. W warstwie krzewów rosną: czeremcha pospolita, trzmielina brodawkowata, trzmielina europejska, leszczyna, wiciokrzew suchodrzew, dziki bez czarny, głóg dwuszyjkowy. Runo jest bardzo bogate, szczególnie w porze wiosennej. Występują między innymi: kupkówka Aschersona, gwiazdnica wielkokwiatowa, czyściec leśny, groszek wiosenny, gajowiec żółty, narecznica samcza, kopytnik europejski, zerwa kłosowa, fiołek leśny, piżmaczek wiosenny, szczyr trwały, prosownica rozpierzchła, kokorycz pusta, miodunka plamista, jaskier kosmaty oraz mchy i porosty.
   W grądzie zboczowym wśród drzew dominują klon pospolity i lipa drobnolistna, występują także klon polny, wiąz górski i dąb szypułkowy. Z krzewów rośnie tutaj wiciokrzew suchodrzew, trzmielina europejska, dereń świdwa, berberys pospolity, głóg jednoszyjkowy. W runie spotykany jest fiołek przedziwny, miodunka ćma, miodunka plamista, kopytnik pospolity, kokorycz pełna i inne.
   Łęg olszowo-jesionowy występuje w dnie jaru, wzdłuż rzeki, rosną w nim jesion wyniosły, wiąz polny, czeremcha pospolita, lipa drobnolistna oraz krzewy: dziki bez czarny, porzeczka czarna, leszczyna. Z charakterystycznych roślin występują pokrzywa zwyczajna, kościenica wodna, niecierpek pospolity, przytulia czepna, jaskier zwisły, rzeżucha gorzka, śledziennica skrętolistna, perz psi, czyściec leśny.
   Szuwar manny mielec tworzy duży  płat roślinności w południowej części rezerwatu, poza manną mielec występują trzcina pospolita, turzyca błotna, trędownik skrzydlaty, pokrzywa zwyczajna i inne.
   W południowo zachodniej części rezerwatu jest okazałe wzniesienie zwane górą zamkową. Na przełomie XII i XIII wieku istniał tutaj prawdopodobnie gród słowiański, a wcześniej osada kultury łużyckiej. W końcu XIII wieku Krzyżacy zbudowali tutaj zamek. Poważnie uszkodzony podczas wojen szwedzkich stopniowo popada w ruinę. Decyzję o rozebraniu zamku i przeznaczeniu cegły na budowę twierdzy w Grudziądzu podjął po rozbiorze Polski król pruski Fryderyk II. Obecnie na szczycie góry zamkowej stoi samotnie wieża zamku głównego i fragmenty murów obronnych okalających niegdyś rozległe przedzamcze zewnętrzne.

fot. T. Stenka