KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. KATARZYNY W ŁASINIE   pow. Grudziądz

kategoria:

zabytki architektury - budowle sakralne

opis:

Pierwszy kościół w Łasinie był drewniany i został wzniesiony wkrótce po lokacji miasta - jeszcze przed rokiem 1298. Budowę murowanego kościoła p.w. św. Katarzyny  na miejscu starego kościoła drewnianego rozpoczęto w 1320 roku, a ukończono w 1328 roku. Wzniesiono go w południowej części miasta przy bramie zwanej Południe, gdzie graniczył z murami miejskimi. Kościół rozbudowano w 1568 roku, co potwierdza blaszana chorągiewka z datą znajdująca się na wschodnim szczycie. Dwadzieścia lat później biskup Piotr Kostka obok tytułu św. Katarzyny dołożył jeszcze jeden - św. Jana Chrzciciela. W 1628 roku  w czasie wojny trzydziestoletniej Szwedzi spalili całe miast wraz z kościołem, z którego pozostały tylko ściany nawy dla wiernych. Po kilkunastu latach odbudowano prezbiterium, a całkowitą odbudowę kościoła zakończono dopiero w latach 1710-1719. Od tego czasu sylwetka kościoła p.w. św. Katarzyny nie uległa zmianie.
   Świątynia zbudowana jest w stylu gotyckim z późnorenesansowymi i barokowymi elementami. Orientowana, murowana z czerwonej cegły, w starszych częściach w układzie wendyjskim, w późniejszych w układzie gotyckim. Długość całego kościoła wynosi 53,90 m, szerokość 20,80 m a wysokość 15,40 m.  Prostokątny, trójnawowy, trójprzęsłowy korpus oskarpowany jednouskokowo, przy którym od północy dostawiona w 1848 r. neogotycka kruchta. Od strony wschodniej przylega prosto zamknięte, oskarpowane prezbiterium, pierwotnie trójprzęsłowe, w 1647 r. poszerzone w stronę południową o aneks mieszczący w południowo-wschodnim narożu zakrystię, nad którą otwarta do wnętrza empora dostępna schodami od strony zachodniej. Ostrołukowe otwory okienne w korpusie (z wyjątkiem przęsła zachodniego) ujęte analogicznymi blendami. Ściany boczne korpusu trójosiowe, z osiami wyznaczonymi przez okna, między którymi skarpy; na osi ściany północnej, w dolnej strefie niska bryła kruchty wejściowej. Ściany prezbiterium z trzeciej fazy budowy z cokołem wydzielonym uskokiem, fryzem ząbkowanym oraz resztkami tynku. Nad obecnym wejściem od strony południowej zarys pierwotnego, ostrołukowego wejścia. Ściana północna prezbiterium o nierówno rozmieszczonych w dwóch strefach otworach okiennych. Ściana wschodnia prezbiterium - w części pierwotnej trójdzielna, dzielona skarpami, z oknem na osi i dwoma blendami w profilowanych obramieniach po bokach. Zwieńczenie stanowi zrekonstruowany na wzór pierwotnego szczyt. Szczyt wschodni korpusu trójkątny, w dolnej strefie ceglany, w górnej konstrukcji szkieletowej z trzema okienkami ostrołukowymi. Elewacja zachodnia korpusu  z uskokiem wyznaczającym zasięg pierwotnej budowli. Na osi części pierwotnej wielouskokowy, profilowany portal wejściowy. Ściana zwieńczona późnorenesansowym szczytem dwustrefowym, o falistych spływach ujętych sterczynkami z piramidkami.
   Prezbiterium pokryte jest płaskim stropem kasetonowym z fragmentami polichromii renesansowo-barokowej z pierwszej połowy XVIII wieku. Wyposażenie kościoła w głównej mierze barokowe i późniejsze. W barokowym ołtarzu głównym z I połowy XVIII wieku umieszczono obraz  patronki kościoła - świętej Katarzyny wraz z symbolami jej męczeństwa: mieczem i kołem, natomiast po bokach obrazu - rzeźbione postacie apostołów Piotra i Pawła. W prezbiterium znajduje się kaplica Różańca Św. z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Matki Boskiej Śnieżnej, datowanym na ok. 1620-1640 r., mały chór dobudowany po pożarze w 1719 roku oraz stalle z początku XVIII wieku. Umieszczona po prawej stronie prezbiterium klasycystyczno-neogotycka ambona z połowy XIX wieku pochodzi z kościoła ewangelickiego. Prezbiterium odgranicza od nawy głównej łuk tęczowy oraz balustrada. W nawie głównej umieszczone są dwa barokowe ołtarze boczne z przełomu XVII/XVIII wieku. Na  drewnianym chórze, zajmującym całą szerokość kościoła, znajdują się organy z pierwszej połowy XIX wieku.  Przy wejściu do zakrystii jest zabytkowa chrzcielnica.
   Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica o wysokości ok. 10 m,  zbudowana w XIX wieku. Umieszczone są w niej trzy dzwony odlane w Gdańsku: duży dzwon z 1719 roku wykonany przez Beniamina Wittwercka z wizerunkiem św. Katarzyny, dzwon średni z 1739 roku zdobi relief św. Stanisława, trzeci dzwon z tego samego roku z postacią Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej.

źródło: Otremba Z., Miejscowości powiatu grudziądzkiego, Gdańsk, 2002
Diecezja Toruńska historia i teraźniejszość, t. 12, Dekanat łasiński, pod red. S. Kardasza, Toruń, 1997
jak trafić:

Do Łasina dojedziemy z Bydgoszczy najpierw drogą krajową nr 1 do miejscowości Dolna Grupa, gdzie skręcamy w drogę krajową nr 16 i przez Dragacz, Grudziądz i Rogóźno-Zamek dojedziemy do celu. Osoby, które nie posiadają własnego środka transportu, dojadą do Łasina autobusami PKS z Grudziądza.

zdjęcie:


fot. T. Stenka