KOŚCIÓŁ P.W. ŚŚ. PIOTRA I PAWŁA W BYDGOSZCZY

kategoria:

zabytki architektury - budowle sakralne

opis:

Historia kościoła
Kościół zbudowano w latach 1872-1878 wg projektu architekta Fryderyka W. Adlera z przeznaczeniem na zbór ewangelicki pod wezwaniem świętego Pawła. Prezbiterium i zakrystię zdobiły witraże ufundowane przez cesarza Wilhelma I wykonane przez Cesarski Instytut Witrażowy w Berlinie. Do 1945 roku był miejscem liturgii obrządku ewangelicko-augsburskiego. Kościół został poważnie uszkodzony w okresie działań wojennych 1939 r. (z wieży kościoła dywersanci niemieccy strzelali do żołnierzy polskich i cywili), jak i w 1945 roku w okresie wyzwalania miasta, gdy pociski artyleryjskie przebiły strop u fasady kościoła, zdemolowały organy i naruszyły wieżę.
   Dnia 2 lutego 1945 roku nastąpiło przejęcie świątyni przez Kościół katolicki i jego poświęcenie. Służył on wtedy jako kościół pomocniczo-szkolny i był administrowany przez parafię Najświętszego Serca Pana Jezusa.
  Dekretem z 24 sierpnia 1946 r. podpisanym przez kardynała Augusta Hlonda została erygowana, a z dniem 1 października tegoż roku rozpoczęła działalność parafia p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła. W czasie stalinizmu niewiele brakowało, aby świątynia została rozebrana. Pretekstem były wspomniane wyżej uszkodzenia kościoła w 1945 r. Tymczasowa Rada Miejska Bydgoszczy 19 kwietnia 1945 roku podjęła uchwałę o likwidacji obiektu i jego zburzeniu. Wobec stanowczego sprzeciwu społecznego, władza miejska zasugerowała przekazanie świątyni dla potrzeb Kościoła Garnizonowego, co ułatwiłoby zamiar (w uzgodnieniu z władzami wojskowymi) jej zburzenia.
Dopiero w czerwcu 1947 roku zamiaru zaniechano, bowiem udało się ujawnić tajny plan, że na miejscu zburzonego kościoła miał stanąć pomnik Józefa Stalina. W rzeczywistości do zbiórki nie doszło dzięki zdecydowanej postawie parafian i proboszcza Stanisława Wiśniewskiego. Całkowity remont organów, naprawa okien i uszkodzonych witraży oraz okaleczeń ściany nastąpiły w październiku 1947 roku dzięki zbiórkom pieniężnym.
  Przystosowanie wnętrz kościoła dla potrzeb parafialnych nastąpiło w latach 1949-1957, a uzupełnienie wyposażenia w latach 1966-1967.

Architektura kościoła
Kościół p.w. św. Piotra i św. Pawła w Bydgoszczy zbudowany został zewnętrznie w stylu eklektycznego neogotyku z elementami romanizującymi, natomiast wyposażenie wnętrza jest neobarokowe. Jest najbardziej złożoną architektonicznie świątynią neośredniowieczną w Bydgoszczy. Obiekt założono na planie krzyża łacińskiego, z rozbudowaną częścią wschodnią i wysoką wieżą od zachodu. Korpus świątyni jest jednonawowy z transeptem, o ramionach zamkniętych trójbocznie, z analogicznie zamkniętym prezbiterium.
   Charakterystyczną cechą architektoniczną jest kopuła na ośmiobocznym tamburze. Wieża zwieńczona iglica z portalem klasycyzująco-neoromańskim (iglica z krzyżem na kuli). Kościół jest oszkarpowany, elewacje zdobione są ceglanymi fryzami i gzymsami, a otwory okienne zamknięte półkoliście. W przyziemiu wieży znajduje się kruchta z bogato zdobionym, uskokowym portalem. W ramionach transeptu i zachodnim przęśle nawy znajduje się rozległy chór. Wewnątrz świątyni znajdują się sklepienia krzyżowo-żebrowe, a na skrzyżowaniu nawy i transeptu kopulaste.

Zabytkowe wyposażenie kościoła
W neobarokowym ołtarzu głównym znajdują się:
- obraz Najświętszej Maryi Panny z 1854 roku miejscowego malarza Maksymiliana Piotrowskiego, który pochodzi z dawnego kościoła pojezuickiego zburzonego przez Niemców w 1940 roku
- figury św. Piotra i św. Pawła, dzieła rzeźbiarzy Mikulskiego i Mrówczyńskiego.
   W 1957 roku w kościele została wykonana polichromia przez malarzy Władysława Drapiewskiego z Pelplina i Leona Drapniewskiego z Poznania.
   W świątyni mieszczą się 42-głosowe organy zbudowane przez Wilhelma Sauera z Frankfurtu nad Odrą w 1877 roku. 16 października 2007 r. instrument wraz z całym wyposażeniem kościoła został wpisany do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego.

źródło: Parucka K., Zabytki Bydgoszczy, Bydgoszcz, 2008
jak trafić:

Kościół p.w. św. Piotra i Pawła znajduje się na Placu Wolności w Bydgoszczy. Od dworca PKP do świątyni dojdziemy ulicą Dworcową i skręcamy w lewo, by po chwili ujrzeć górującą  nad okolicą wieżę kościoła, a od dworca autobusowego dojedziemy tramwajami linii 1 i 4, jadącymi w kierunku Myślęcinka i Bielaw. Wysiadamy na przystanku za hotelem "Pod Orłem" i idziemy ulicą Gdańską w stronę Placu Wolności.

zdjęcie:


fot. P. Hartwich